Orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych wykształciło praktykę wprost wskazującą, iż podczas wyceny szkody pod uwagę należy brać taką kwotę za roboczogodzinę, jakiej realnie żąda warsztat samochodowy dokonujący naprawy. Uśrednianie stawek jest niezgodne z zasadą pełnej kompensaty szkody zawartą w art. 361 k.c.

Fundamentalne znaczenia dla problemu uśredniania stawek ma uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 roku wydana w sprawie III CZP 32/03, zgodnie z którą:

Odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku.

W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy wskazał wiele wytycznych dla likwidacji szkody komunikacyjnej, z których najistotniejsze to:

Poszkodowanemu przysługuje wybór odpowiedniego warsztatu naprawczego, któremu powierzy on dokonanie naprawy uszkodzonego pojazdu. (…) Wybierając takie warsztaty, poszkodowany może się kierować m.in. ich fachowością, rzetelnością technicznej obsługi i poziomem prac naprawczych oraz określonymi niekiedy profitami połączonymi ze stałą obsługą serwisową. Co więcej, wybranemu warsztatowi naprawczemu poszkodowany mógłby powierzyć naprawę kompleksową, jeżeli obejmowałaby ona kilka różnych fragmentów uszkodzonego pojazdu (np. naprawy kilku układów pojazdu, prac blacharskich i lakierniczych).

Warsztaty te mogą posługiwać się różnymi cenami w zakresie tych samych lub podobnych prac naprawczych. Co więcej, ceny te mogą odbiegać w odpowiedniej skali od cen stosownych przez warsztaty naprawcze działające na odpowiednim rynku lokalnym (np. na terenie określonego miasta lub gminy).

Za „niezbędne” koszty naprawy należy uznać takie koszty, które zostały poniesione w wyniku przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu jego technicznej używalności istniejącej przed wyrządzeniem szkody przy zastosowaniu technologicznej metody odpowiadającej rodzajowi uszkodzeń pojazdu mechanicznego.

Kosztami „ekonomicznie uzasadnionymi” są koszty ustalone według cen, którymi posługuje się wybrany przez poszkodowanego warsztat naprawczy dokonujący naprawy samochodu. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że ceny te odbiegają (są wyższe) od cen przeciętnych dla określonej kategorii usług naprawczych na rynku. Jeżeli nie kwestionuje się uprawnienia do wyboru przez poszkodowanego warsztatu samochodowego mającego dokonać naprawy, miarodajne w tym zakresie powinny być ceny stosowane właśnie przez ten warsztat naprawczy.

Przyjęcie cen przeciętnych dla określenia wysokości przysługującego poszkodowanemu odszkodowania, niezależnie od samej metody ich wyliczania, która może być zróżnicowana, nie kompensowałoby poniesionej przez poszkodowanego szkody, gdyby ceny przyjęte w warsztacie naprawczym były wyższe od przeciętnych.

Trzeba jeszcze dodać, że określanie kosztów naprawy samochodu wyłącznie przy uwzględnianiu ceny przeciętnej prowadzić mogłoby do relatywizacji w zakresie ustalenia wysokości odszkodowania należnego poszkodowanym posiadaczom pojazdów mechanicznych, gdyż różne mogą być metody obliczania cen przeciętnych w odniesieniu do poszczególnych usług naprawczych oferowanych na rynku.

Tym samym, Sąd Najwyższy wprost opowiedział się przeciwko jakiemukolwiek uśrednianiu stawek za roboczogodzinę prac naprawczych. Pomimo jasnego stanowiska wyrażonego w uchwale, wciąż wiele zakładów ubezpieczeniowych stosuje praktykę uśredniania stawek, a problem ten wciąż analizowany jest przez Sądy w związku z toczącymi się postępowaniami. Poniżej prezentuję najciekawsze z zapadłych orzeczeń.

• Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze, w wyroku z dnia 24 stycznia 2008 r.( sygnatura orzeczenia zanonimizowana), podkreślił, że fakt stosowania przez poszczególne warsztaty samochodowe różnych cen w zakresie takich samych usług nie zobowiązuje poszkodowanego do poszukiwania warsztatu stosującego uznane przez zakład ubezpieczeń stawki. Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, że przyjęcie cen stosowanych przez warsztaty, z którymi współpracuje ubezpieczyciel, czy też cen przeciętnych dla określenia wysokości przysługującego poszkodowanemu odszkodowania nie kompensowałoby poniesionej przez poszkodowanego szkody, gdyby ceny przyjęte w warsztacie naprawczym były wyższe od przeciętnych. Poszkodowanemu wszak przysługuje prawo wyboru warsztatu, a ograniczenie tego wyboru w sposób przyjęty przez Sąd I instancji, tj. do poszukiwania warsztatu stosującego stawki uznane przez ubezpieczyciela, nie da się pogodzić z zasadą wyrażoną w art. 363 k.c.

 

• Sąd Okręgowy w Gdańsku, w wyroku z dnia 25 stycznia 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XII Ga 648/11 – Przyjęcie cen arytmetycznie przeciętnych dla określenia wysokości przysługującego poszkodowanemu odszkodowania nie kompensowałaby poniesionej przez poszkodowanego szkody i mogłoby prowadzić do relatywizacji w zakresie ustalenia wysokości takiego odszkodowania. Trafnie więc sąd I instancji argumentował, że skoro z zestawienia sporządzonego w opinii przez biegłego wynika, iż warsztaty naprawcze II kategorii z terenu Trójmiasta stosowały żądane przez powódkę stawki za roboczogodzinę prac blacharsko-mechanicznych w wysokości 145 zł i 120 zł a powódka fakturą VAT wraz z kalkulacją naprawy udowodniła, że poniosła po takich właśnie stawkach koszty naprawy uszkodzonego pojazdu, uznać należało, że dochodzona przez powódkę stawka jest stawką ekonomicznie uzasadnioną i miarodajną do ustalenia wysokości należnego jej odszkodowania. Takie stanowisko Sądu Rejonowego jest zgodne z przepisem art. 361 k.c.

 

• Sądu Rejonowy w Augustowie, w wyroku z dnia 15 maja 2008 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 34/08 – Przy wykonywaniu napraw blacharskich i lakierniczych należy, zgodnie z technologią napraw, tak zadbać o ich wykonanie, aby przywrócić pojazdowi jego pierwotne właściwości. Wymaga to zastosowania przez zakłady naprawcze specjalistycznego oprzyrządowania, co podnosi koszt takiej usługi. Nie ma zaś żadnego uzasadnienia, aby właściciel uszkodzonego pojazdu dokonywał jego naprawy w zakładach świadczących usługi naprawcze po niższych cenach ale nie gwarantujących szczegółowej diagnostyki uszkodzonego pojazdu. 

 

• Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku, w wyroku z dnia 24 stycznia 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1318/10 – Sąd podzielił argumentację biegłego, iż stawki roboczogodzin za poszczególne prace są średnimi jeśli mieszczą się w stosowanych na rynku lokalnym stawkach. (…) poszkodowany ma wybór co do warsztatu, w którym zdecyduje się naprawić szkodę, i powód zasadnie może dokonać jego naprawy w warsztacie zapewniającym odpowiedni poziom usług w tym zakresie.